ศ.ดร.สุรพล นิติไกรพจน์ อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) กล่าวปาฐกถาเรื่อง "มายาคติในอุดมศึกษาไทย" เนื่องในงานสถาปนามธ.ครบรอบ 83 ปี ว่า มายาคติคือการพูดถึงความเชื่อผิดๆ ซึ่งมายาคติใน อุดมศึกษาไทยมาจาก4 กลุ่ม คือ 1.ผู้กำหนดนโยบายภาครัฐ ซึ่งเข้าใจผิด และคิดว่าจะบริหารมหาวิทยาลัยเหมือนกรม 2.ผู้กำหนดนโยบายหรือ
ผู้บริหารการศึกษา โดยเฉพาะผู้บริหาร ศธ.ที่ตั้งคำถามว่า ทำไมสั่งมหาวิทยาลัยไม่ได้ และไม่ควรให้มหาวิทยาลัยคิดเอง หรือต้องให้ รมว.ศึกษาธิการเป็นคนสั่ง รวมถึงการตั้งกระทรวงอุดมศึกษาไม่เกิดประโยชน์กับมหาวิทยาลัย จะทำให้กระทรวงกลายเป็นยักษ์ กลับไปสู่สายการบังคับบัญชาแบบราชการ สกอ.จากเดิมที่เป็นหน่วยประสานก็กลายหน่วยสั่งการ แต่ไม่มีใครฟัง เพราะสภามหาวิทยาลัยมีความเป็นอิสระ 3. สภามหาวิทยาลัย ซึ่งไม่ได้มีหน้าที่เป็นเพียงที่ปรึกษาแต่ต้องรับผิดชอบมาตรฐานที่ไม่เป็นไปตามเกณฑ์ และต้องรับผิดชอบทั้งงบประมาณและบุคลากรด้วย 4. ผู้ปฏิบัติงานในมหาวิทยาลัย ซึ่งไม่เข้าใจว่ามหาวิทยาลัยมีความอิสระไม่เหมือน ที่อื่น มายาคติเหล่านี้สะท้อนให้เห็นว่าคนอุดมศึกษาไม่เข้าใจเรื่องของตนเอง